Samoocena i poczucie własnej wartości kluczem do lepszego życia

Chyba wszyscy obserwujemy podwyższony poziom agresji wśród ludzi. Zresztą jest to dość analogiczne ze złym stanem psychicznym ludzi, rosnącą ilością pigułek na wszystko, wzrostem depresji, stanów lękowych czy … samobójstw, co widać w statystykach uprawnionych do liczenia instytucji. Polska liderem rankingów samobójstw szczególnie wśród dzieci i młodzieży oraz.. mężczyzn w wieku 40-50 lat. 

Ludzie krzyczą wkoło, robią aferki, mają pretensje mniej lub bardziej uzasadnione o wszystko!! Komunikacja przemocowa wkoło jest powszechna w szkołach, przedszkolach, miejscach pracy i domach. 

Ja praktykuję NVC (komunikację bez przemocy) i doceniam, że naprawdę świetnie to działa – zarówno na mnie jak i na rozmówców oraz na cel postawiony. Bo kto ma zrobić źle, to i krzyk i dobre słowo – nie pomogą. Po prostu. Stres wywołany kłótniami to atak na własne zdrowie. Po co więc sobie robić krzywdę, by innym udowadniać, że robią źle lub nie spełniają naszych oczekiwań? 

Powodów takich zachowań jest naprawdę wiele… 

Skutecznych metod “walki” z tym jest także wiele. 

Jedną z nich jest… praktyka własnej samooceny i poczucia własnej wartości. 

Przygotowałam wykład dla jednego z klienta na bazie m.in. bardzo dobrej książki “6 filarów poczucia własnej wartości” Nathaniela Branden i … zrobiłam wewnętrzne “AHAAA, o to (też) chodzi!”.  

Większość problemów ma swoje źródła w niskiej samoocenie:

• Depresje
• Stany lękowe 
• Ściąganie nieszczęść
• Zaburzenia odżywiania 
• Otyłość 
• Więcej “złych” rozmów z ludźmi 
• Więcej wampirów energii w otoczeniu
• inne problemy – bo to już nie wyzwania… 

Świadoma kompetencja.  

Samoocena to fundament naszej kondycji psychicznej. Co ją zaburza? MY SAMI. Nie inni, jak często mamy w zwyczaju szukać winnego poza sobą. MY sami i nasz sposób myślenia niestety obniża poczucie naszej wartości, chociaż bardzo często za sprawą opinii innych ludzi. Dlatego warto kontrolować przynajmniej od czasu do czasu, swoje samopoczucie w tej kwestii. 

• Czy wiesz, co sprawia, że czujesz się lepszym człowiekiem? 
• Wiesz, co obniża twoją samoocenę? 
• Umiesz świadomie pracować nad poczuciem własnej wartości?
• Wiesz, kiedy Ty obniżasz komuś samoocenę? 
• Umiesz z tym pracować? 

Zwróć też uwagę na własne “kolory osobowości”. 

Na bazie grup talentów Gallupa, podsumowałabym to tak:

Nataniel Branden w swojej książce pisze o sześciu filarach poczucia własnej wartości:

1. Praktyka świadomego życia
2. Praktyka samoakceptacji
3. Praktyka odpowiedzialności za siebie
4. Praktyka asertywności
5. Praktyka życia celowego
6. Praktyka integralności osobistej

1 filar: Świadomość życia

Rozum jest dla nas podstawowym narzędziem w życiu. Jeśli go zdradzimy, ucierpi poczucie naszej wartości. Jeśli nie uświadomimy sobie w wystarczającym stopniu swoich działań, jeżeli żyjemy bezmyślnie, spotyka nas nieuchronnie kara w postaci zaniku poczucia własnej skuteczności i szacunku do siebie. Nie możemy czuć się kompetentni i wartościowi, żyjąc w umysłowej mgle.

Praktykuj przekonania (na głos, przed lustrem, do siebie, do innych): 

• Cieszę się, że mogę samodzielnie myśleć.
• Im bardziej uświadomię sobie, co wpływa na moje zainteresowania, wartości, potrzeby i cele, tym lepsze będzie moje życie.
• Lepiej mi służy korygowanie błędów niż udawanie, że nie istnieją.
• Lepiej mi służy świadome niż nieświadome kierowanie się moimi wartościami – a także intelektualne kwestionowanie ich, a nie bezkrytyczne trzymanie się ich jako niepodważalnych aksjomatów.
• Muszę wypatrywać pokus, by uchronić się od nieprzyjemnych wydarzeń. Muszę opanowywać impulsy do uników, a nie poddawać się im.
• Jeżeli zrozumiem szerszy kontekst, w którym żyję i działam, będę bardziej efektywna/y; warto próbować rozumieć otoczenie i świat wokół mnie;
• Aby być skuteczną/ym, muszę stale poszerzać swoją wiedzę; uczenie się powinno być moim stylem życia. 
• Im lepiej poznam i zrozumiem siebie, tym lepsze życie będę prowadzić. Poznanie siebie jest imperatywem spełnienia.

2 filar – Samoakceptacja

Podczas gdy samoocena jest czymś, czego doznajemy, akceptacja siebie jest czymś, co robimy. Akceptować siebie to być po swojej stronie, być swoim sprzymierzeńcem. W znaczeniu najbardziej podstawowym samoakceptacja odnosi się do poszanowania i troski o siebie, które wynikają z faktu, że jestem żywą i świadomą istotą. Akceptacja siebie jest odmową bycia swoim wrogiem.

Praktykuj przekonania: 

• U samego podłoża egzystencji istnieję dla siebie.
• U samego podłoża egzystencji akceptuję siebie.
• Potrafię uznać fakt istnienia moich odczuć i emocji, nawet jeśli mi się nie podobają, nie aprobuję ich i nie pozwalam, by kierowały moim postępowaniem; nie wypieram się ich ani się od nich nie odcinam;
• Uznaję fakt istnienia wszystkich moich myśli, nawet gdy ich nie aprobuję i nie decyduję się według nich postępować; nie wypieram się ich ani się od nich nie odcinam.
• Uznaję fakt istnienia moich problemów, ale to nie one stanowią o tym, kim jestem. Nie są istotą mnie; moje lęki, cierpienie, niepewność czy błędy nie stanowią sedna mojej osoby.
• Potrafię uznać fakt, że zrobił@m to, co zrobił@m, nawet jeżeli tego żałuję i to potępiam. Nie wypieram się swoich czynów ani się od nich nie odcinam.
• Przyznaję, że moje myśli, odczucia i uczynki są wyrazem mojej osoby, przynajmniej w chwili, gdy występują. Nie jestem spętana/y tymi z nich, których nie mogę zaaprobować, ale również nie zaprzeczam ich istnieniu ani nie udaję, że nie należą do mnie.

3 filar – Odpowiedzialność za siebie

Odpowiedzialność za siebie pociąga za sobą potrzebę uświadomienia sobie następujących faktów:

• jestem odpowiedzialna/y za realizację swoich pragnień;
• jestem odpowiedzialna/y za swoje wybory i działania;
• jestem odpowiedzialna/y za stopień świadomości, z którą podchodzę do swojej pracy;
• jestem odpowiedzialna/y za stopień świadomości w moich relacjach z ludźmi;
• jestem odpowiedzialna/y za swoje zachowanie wobec ludzi: współpracowników, kolegów, klientów, małżonka, dzieci, przyjaciół;
• jestem odpowiedzialna/y za to, jak spędzam czas;
• jestem odpowiedzialna/y za jakość swojej komunikacji z ludźmi;
• jestem odpowiedzialna/y za swoje szczęście;
• jestem odpowiedzialna/y za akceptowanie i wybór wartości, zgodnie z którymi żyję;
• jestem odpowiedzialna/y za podnoszenie poziomu własnej samooceny;

Praktykuj przekonania: 

• Jestem odpowiedzialna/y za realizację swoich marzeń.
• Jestem odpowiedzialna/y za poziom świadomości, z jakim podchodzę do pracy i innych moich działań.
• Jestem odpowiedzialna/y za poziom świadomości, z jakim podchodzę do relacji z ludźmi.
• Jestem odpowiedzialna/y za swoje zachowanie wobec innych ludzi – współpracowników, kolegów, klientów, małżonka, dzieci, znajomych;
• Jestem odpowiedzialna/y za dysponowanie swoim czasem.
• Jestem odpowiedzialna/y za jakość mojej komunikacji.
• Jestem odpowiedzialna/y za swoje szczęście.
• Jestem odpowiedzialna/y za wybór lub akceptowanie wartości, zgodnie z którymi żyję.
• Jestem odpowiedzialny za podnoszenie samooceny; nikt nie może podarować mi poczucia własnej wartości.
• W ostatecznym sensie uznaję fakt swojej samotności. Uznaję, że nie pojawi się ktoś, kto by nagle naprawił moje życie, wybawił mnie, odkupił ciężary mojego dzieciństwa, uwolnił od konsekwencji podjętych decyzji i działań. Ludzie mogą przychodzić mi z pomocą w konkretnych sprawach, ale nikt nie może wziąć fundamentalnej odpowiedzialności za moje istnienie, podobnie jak nikt nie może za mnie oddychać, nikt też nie może spełniać za mnie innych życiowych funkcji, takich jak zdobywanie poczucia własnej skuteczności i szacunku do siebie.
• Potrzeba odpowiedzialności za siebie jest sprawą naturalną; nie postrzegam jej w kategoriach tragedii.

4 filar – Asertywność

Asertywność oznacza poszanowanie własnych pragnień, potrzeb, wartości i poszukiwanie właściwych form wyrażania ich w życiu codziennym. Jej przeciwieństwem jest poddanie się nieśmiałości, które polega na wygnaniu siebie do wiecznego podziemia, w którym wszystko, czym jestem, spoczywa ukryte lub martwe – tak by uniknąć konfrontacji z kimś, czyje wartości są odmienne od moich, lub by się komuś przypodobać, kogoś zjednać, kimś manipulować albo po prostu do kogoś „należeć”. Asertywność oznacza gotowość stawania w swojej obronie, otwartego bycia tym, kim jestem, traktowania siebie z szacunkiem we wszystkich relacjach z ludźmi. Asertywność, często błędnie mylona jest z zarozumialstwem. Warto pamiętać, że to różne cechy a komunikowanie swoich wartości bez narzucania ich innym to co innego niż mówienie komuś “Ty głupio myślisz, ja myślę dobrze”. 

Praktykuj przekonanie: 

• Generalnie wyrażenie przeze mnie myśli, przekonań i uczuć uznaję za właściwe, chyba że znajdę się w sytuacji, w której oceniam to jako niepożądane.
• Mam prawo wyrażać siebie w stosowny sposób w stosownym kontekście.
• Mam prawo stawać w obronie swoich przekonań.
• Mam prawo uznawać swoje wartości i uczucia za ważne.
• W moim interesie leży, aby inni widzieli i wiedzieli, kim jestem.

5 filar – Życie celowe

Praktyka życia celowego jako sposobu funkcjonowania w świecie wiąże się z pewnymi podstawowymi zagadnieniami:

• odpowiedzialnością za świadome formułowanie własnych celów;
• staraniem, by określić działania niezbędne do realizacji celów;
• obserwacją zachowań w celu sprawdzenia ich zgodności z wyznaczonymi celami;
• obserwowaniem wyników własnych działań, w celu sprawdzenia, czy prowadzą tam, dokąd chcemy zmierzać.

Praktykuj przekonania: 

• Tylko ja mogę właściwie określić cele, dla których żyję; nikt inny nie może dobrze zaplanować mojego istnienia.
• Jeżeli mam odnieść sukces, muszę nauczyć się, jak realizować swoje cele; muszę obmyślić i wprowadzić w życie plan działania.
• Jeżeli mam odnieść sukces, muszę zwracać uwagę na skutki swojego postępowania.
• W moim interesie jest stały kontakt z rzeczywistością, tzn. poszukiwanie informacji, także zwrotnych, które wiążą się z moimi przekonaniami, działaniami i celami.
• Muszę praktykować samodyscyplinę, nie traktując tego jako „ofiary”, ale jako naturalny warunek wstępny zrealizowania pragnień.

6 filar – Integralność osobista

Kiedy nasze postępowanie pozostaje w konflikcie z naszymi przekonaniami o tym, co właściwe, tracimy twarz we własnych oczach.

Większość zagrożeń dla integralności, wobec których stajemy, to drobne sprawy. Jednak skumulowana waga dokonywanych przez nas wyborów ma wpływ na poczucie siebie.  

Praktykuj przekonania: 

• Chcę postępować według zasad, które wyznaję.
• Chcę dotrzymywać obietnic.
• Chcę wywiązywać się ze zobowiązań.
• Chcę postępować wobec innych szczerze, uczciwie, życzliwie i ze współczuciem.
• Chcę dążyć do moralnej spójności w moim życiu.
• Staram się, by moje życie stało się odzwierciedleniem wewnętrznej wizji dobra.
• Moja samoocena jest cenniejsza niż krótkotrwała nagroda za jej zdradę.

Praca nad samooceną wspiera wiele! 

• Lepszy zdrowostan i odporność psychiczną dla siebie 
• Duma liderki/szefa/rodzica, że masz pozytywny wpływ na dobrostan zespołu/rodziny 
• Poszukiwanie wartościowych i ambitnych celów
• Gotowość do radzenia sobie z problemami 
• Wyższa ambicja
• Autoeksprersja
• Otwartość i uczciwość
• Szacunek i życzliwość do innych > to jest zaraźliwe!! 🙂 
• Przyciąga ludzi z lepszą samooceną, co daje lepsze relacje

Praktykuj więc przekonania o świecie wspierające poczucie własnej wartości:

• Fakt jest faktem, nie ma co kombinować.
• Zamykanie oczu na fakty nie sprawia, że nieprawda staje się prawdą, a prawda nieprawdą.
• Szacunek dla faktów (takich, jak je najlepiej znamy) przynosi o wiele bardziej satysfakcjonujące rezultaty niż urąganie faktom.
• Życie i dobrobyt (well-being) zależą od właściwego wykorzystania świadomości; unikanie obowiązku dostrzegania rzeczywistości nie służy przystosowaniu.
• W zasadzie na świadomości można polegać, wiedzę można zdobyć, rzeczywistość można poznać.
• Wartości, które wspierają życie człowieka i jego spełnienie na ziemi, są nadrzędne wobec takich wartości, które temu zagrażają;
• Człowiek jest celem, nie środkiem realizacji celów innych ludzi – i tak powinien być traktowany; nikt nie jest własnością ani rodziny, ani wspólnoty, ani Kościoła, ani państwa, ani społeczeństwa, ani świata; człowiek nie może być czyjąś własnością.
• Przynależność dorosłych ludzi do wszelkich grup powinna być skutkiem ich własnego wolnego wyboru.
• Związki, których podstawą jest obopólna wymiana, są nadrzędne wobec opartych na poświęcaniu kogokolwiek komukolwiek.
• Świat, w którym uznajemy odpowiedzialność swoją i innych za podejmowane decyzje i działania, jest lepszy od świata, w którym zaprzeczamy tej odpowiedzialności.
• Zaprzeczanie osobistej odpowiedzialności nie służy niczyjemu poczuciu wartości, a już najmniej osobie, która tak postępuje.
• Z racjonalnego punktu widzenia to, co moralne, jest tym, co praktyczne.

Zacznij od wiedzy – jak z Twoją samooceną? 

Policz i miej świadomość. 

Jest taki test Skala Rosenberga, gdzie można obliczyć poziom samooceny. 

Odpowiedź sobie na 10 pytań odpowiedzią:

A. Zdecydowanie się zgadzam

B. Zgadzam się

C. Nie zgadzam się

D. Zdecydowanie nie zgadzam się

Pytania:

1. Uważam, że jestem osobą godną uznania, przynajmniej w takim samym stopniu jak inni ludzie.

2. Jestem przekonany, że mam wiele pozytywnych cech.

3. Jestem w stanie robić rzeczy tak dobrze, jak większość innych ludzi.

4. Mam pozytywne nastawienie do siebie.

5. Ogólnie jestem z siebie zadowolony.

6. Uważam, że nie mam wielu powodów, by być z siebie dumnym.

7. Ogólnie rzecz biorąc, jestem skłonny myśleć, że nie wiedzie mi się.

8. Chciałbym mieć więcej szacunku do siebie.

9. Są chwile, kiedy naprawdę myślę, że jestem bezużyteczny.

10. Czasami myślę, że nie jestem dobrą osobą.

Ile wyszło? 

30-40 PUNKTÓW – DOBRA SAMOOCENA
26-29 PUNKTÓW – ŚREDNIA  SAMOOCENA
25-0 PUNKTÓW – NISKA SAMOOCENA

Miej świadomość, że zbyt wysoka samoocena (bliska 40 punktów) często może świadczyć o zaburzeniach narcystycznych. Natomiast zbyt niska samoocena (mniej niż 25 punktów) może być sygnałem, że to ostatni dzwonek, by zacząć na nią pracować świadomie samodzielnie lub poprosić o pomoc specjalistę, gdyż może to stanowić zagrożenie dla zdrowego życia i relacji społecznych. 

Źródło tekstu w dużej mierze: Nathaniel Branden: Sześć filarów poczucia własnej wartości. (Oryg,: The Six Pillars of Self-Esteem.) Ravi, Łódź 1998.

Szkolenie / warsztat / wykład 

Jeśli uznasz taki temat szkolenia za wartościowy dla Ciebie i Twojego zespołu – zapraszam do kontaktu. Chętnie je poprowadzę dla Was i podzielę się wiedzą oraz zainspiruję do świadomej kompetencji w tym obszarze.